Line 39: |
Line 39: |
| | | |
| प्रागुत्पत्तिं गुणान् योनिं वेगाँल्लिङ्गान्युपक्रमान् | | | प्रागुत्पत्तिं गुणान् योनिं वेगाँल्लिङ्गान्युपक्रमान् | |
| + | |
| विषस्य ब्रुवतः सम्यगग्निवेश निबोध मे ||३|| | | विषस्य ब्रुवतः सम्यगग्निवेश निबोध मे ||३|| |
| | | |
Line 45: |
Line 46: |
| iti ha smāha bhagavānātrēyaḥ||2|| | | iti ha smāha bhagavānātrēyaḥ||2|| |
| | | |
− | prāgutpattiṁ guṇān yōniṁ vēgāmँlliṅgānyupakramān| | + | prāgutpattiṁ guṇān yōniṁ vēgāmँlliṅgānyupakramān| |
| + | |
| viṣasya bruvataḥ samyagagnivēśa nibōdha mē||3|| | | viṣasya bruvataḥ samyagagnivēśa nibōdha mē||3|| |
| | | |
Line 53: |
Line 55: |
| | | |
| prAgutpattiM guNAn yoniM vegAmlli~ggAnyupakramAn | | | prAgutpattiM guNAn yoniM vegAmlli~ggAnyupakramAn | |
| + | |
| viShasya bruvataH samyagagnivesha nibodha me ||3|| | | viShasya bruvataH samyagagnivesha nibodha me ||3|| |
| | | |
Line 62: |
Line 65: |
| | | |
| अमृतार्थं समुद्रे तु मथ्यमाने सुरासुरैः | | | अमृतार्थं समुद्रे तु मथ्यमाने सुरासुरैः | |
| + | |
| जज्ञे प्रागमृतोत्पत्तेः पुरुषो घोरदर्शनः ||४|| | | जज्ञे प्रागमृतोत्पत्तेः पुरुषो घोरदर्शनः ||४|| |
| | | |
| दीप्ततेजाश्चतुर्दंष्ट्रो हरिकेशोऽनलेक्षणः | | | दीप्ततेजाश्चतुर्दंष्ट्रो हरिकेशोऽनलेक्षणः | |
| + | |
| जगद्विषण्णं तं दृष्ट्वा तेनासौ विषसञ्ज्ञितः ||५|| | | जगद्विषण्णं तं दृष्ट्वा तेनासौ विषसञ्ज्ञितः ||५|| |
| | | |
| amr̥tārthaṁ samudrē tu mathyamānē surāsuraiḥ| | | amr̥tārthaṁ samudrē tu mathyamānē surāsuraiḥ| |
| + | |
| jajñē prāgamr̥tōtpattēḥ puruṣō ghōradarśanaḥ||4|| | | jajñē prāgamr̥tōtpattēḥ puruṣō ghōradarśanaḥ||4|| |
| | | |
| dīptatējāścaturdaṁṣṭrō harikēśō'nalēkṣaṇaḥ| | | dīptatējāścaturdaṁṣṭrō harikēśō'nalēkṣaṇaḥ| |
| + | |
| jagadviṣaṇṇaṁ taṁ dr̥ṣṭvā tēnāsau [1] viṣasañjñitaḥ||5|| | | jagadviṣaṇṇaṁ taṁ dr̥ṣṭvā tēnāsau [1] viṣasañjñitaḥ||5|| |
| | | |
| amRutArthaM samudre tu mathyamAne surAsuraiH | | | amRutArthaM samudre tu mathyamAne surAsuraiH | |
| + | |
| jaj~je prAgamRutotpatteH puruSho ghoradarshanaH ||4|| | | jaj~je prAgamRutotpatteH puruSho ghoradarshanaH ||4|| |
| | | |
| dIptatejAshcaturdaMShTro harikesho~analekShaNaH | | | dIptatejAshcaturdaMShTro harikesho~analekShaNaH | |
| + | |
| jagadviShaNNaM taM dRuShTvA tenAsau viShasa~jj~jitaH ||5|| | | jagadviShaNNaM taM dRuShTvA tenAsau viShasa~jj~jitaH ||5|| |
| | | |
Line 84: |
Line 93: |
| | | |
| जङ्गमस्थावरायां तद्योनौ ब्रह्मा न्ययोजयत् | | | जङ्गमस्थावरायां तद्योनौ ब्रह्मा न्ययोजयत् | |
| + | |
| तदम्बुसम्भवं तस्माद्द्विविधं पावकोपमम् ||६|| | | तदम्बुसम्भवं तस्माद्द्विविधं पावकोपमम् ||६|| |
| | | |
| अष्टवेगं दशगुणं चतुर्विंशत्युपक्रमम् |७| | | अष्टवेगं दशगुणं चतुर्विंशत्युपक्रमम् |७| |
| | | |
− | jaṅgamasthāvarāyāṁ tadyōnau brahmā nyayōjayat| | + | jaṅgamasthāvarāyāṁ tadyōnau brahmā nyayōjayat| |
| + | |
| tadambusambhavaṁ tasmāddvividhaṁ pāvakōpamam||6|| | | tadambusambhavaṁ tasmāddvividhaṁ pāvakōpamam||6|| |
| | | |
Line 94: |
Line 105: |
| | | |
| ja~ggamasthAvarAyAM tadyonau brahmA nyayojayat | | | ja~ggamasthAvarAyAM tadyonau brahmA nyayojayat | |
| + | |
| tadambusambhavaM tasmAddvividhaM pAvakopamam ||6|| | | tadambusambhavaM tasmAddvividhaM pAvakopamam ||6|| |
| | | |
Line 105: |
Line 117: |
| | | |
| सर्पत्यम्बुधरापाये तदगस्त्यो हिनस्ति च | | | सर्पत्यम्बुधरापाये तदगस्त्यो हिनस्ति च | |
| + | |
| प्रयाति मन्दवीर्यत्वं विषं तस्माद्धनात्यये ||८| | | प्रयाति मन्दवीर्यत्वं विषं तस्माद्धनात्यये ||८| |
| | | |
Line 110: |
Line 123: |
| | | |
| sarpatyambudharāpāyē tadagastyō hinasti ca| | | sarpatyambudharāpāyē tadagastyō hinasti ca| |
| + | |
| prayāti mandavīryatvaṁ viṣaṁ tasmāddhanātyayē||8|| | | prayāti mandavīryatvaṁ viṣaṁ tasmāddhanātyayē||8|| |
| | | |
Line 115: |
Line 129: |
| | | |
| sarpatyambudharApAye tadagastyo hinasti ca | | | sarpatyambudharApAye tadagastyo hinasti ca | |
| + | |
| prayAti mandavIryatvaM viShaM tasmAddhanAtyaye ||8|| | | prayAti mandavIryatvaM viShaM tasmAddhanAtyaye ||8|| |
| | | |
Line 122: |
Line 137: |
| | | |
| सर्पाः कीटोन्दुरा लूता वृश्चिका गृहगोधिकाः | | | सर्पाः कीटोन्दुरा लूता वृश्चिका गृहगोधिकाः | |
| + | |
| जलौकामत्स्यमण्डूकाः कणभाः सकृकण्टकाः ||९|| | | जलौकामत्स्यमण्डूकाः कणभाः सकृकण्टकाः ||९|| |
| | | |
| श्वसिंहव्याघ्रगोमायुतरक्षुनकुलादयः | | | श्वसिंहव्याघ्रगोमायुतरक्षुनकुलादयः | |
| + | |
| दंष्ट्रिणो ये विषं तेषां दंष्ट्रोत्थं जङ्गमं मतम् ||१०|| | | दंष्ट्रिणो ये विषं तेषां दंष्ट्रोत्थं जङ्गमं मतम् ||१०|| |
| | | |
| sarpāḥ kīṭōndurā lūtā vr̥ścikā gr̥hagōdhikāḥ| | | sarpāḥ kīṭōndurā lūtā vr̥ścikā gr̥hagōdhikāḥ| |
| + | |
| jalaukāmatsyamaṇḍūkāḥ kaṇabhāḥ [1] sakr̥kaṇṭakāḥ||9|| | | jalaukāmatsyamaṇḍūkāḥ kaṇabhāḥ [1] sakr̥kaṇṭakāḥ||9|| |
| | | |
| śvasiṁhavyāghragōmāyutarakṣunakulādayaḥ| | | śvasiṁhavyāghragōmāyutarakṣunakulādayaḥ| |
| + | |
| daṁṣṭriṇō [2] yē viṣaṁ tēṣāṁ daṁṣṭrōtthaṁ jaṅgamaṁ matam||10|| | | daṁṣṭriṇō [2] yē viṣaṁ tēṣāṁ daṁṣṭrōtthaṁ jaṅgamaṁ matam||10|| |
| | | |
| sarpAH kITondurA lUtA vRushcikA gRuhagodhikAH | | | sarpAH kITondurA lUtA vRushcikA gRuhagodhikAH | |
| + | |
| jalaukAmatsyamaNDUkAH kaNabhAH sakRukaNTakAH ||9|| | | jalaukAmatsyamaNDUkAH kaNabhAH sakRukaNTakAH ||9|| |
| | | |
| shvasiMhavyAghragomAyutarakShunakulAdayaH | | | shvasiMhavyAghragomAyutarakShunakulAdayaH | |
| + | |
| daMShTriNo ye viShaM teShAM daMShTrotthaM ja~ggamaM matam ||10|| | | daMShTriNo ye viShaM teShAM daMShTrotthaM ja~ggamaM matam ||10|| |
| | | |
Line 144: |
Line 165: |
| | | |
| मुस्तकं पौष्करं क्रौञ्चं वत्सनाभं बलाहकम् | | | मुस्तकं पौष्करं क्रौञ्चं वत्सनाभं बलाहकम् | |
| + | |
| कर्कटं कालकूटं च करवीरकसञ्ज्ञकम् ||११|| | | कर्कटं कालकूटं च करवीरकसञ्ज्ञकम् ||११|| |
| | | |
| पालकेन्द्रायुधं तैलं मेघकं कुशपुष्पकम् | | | पालकेन्द्रायुधं तैलं मेघकं कुशपुष्पकम् | |
| + | |
| रोहिषं पुण्डरीकं च लाङ्गलक्यञ्जनाभकम् ||१२|| | | रोहिषं पुण्डरीकं च लाङ्गलक्यञ्जनाभकम् ||१२|| |
| | | |
| सङ्कोचं मर्कटं शृङ्गीविषं हालाहलं तथा | | | सङ्कोचं मर्कटं शृङ्गीविषं हालाहलं तथा | |
| + | |
| एवमादीनि चान्यानि मूलजानि स्थिराणि च ||१३|| | | एवमादीनि चान्यानि मूलजानि स्थिराणि च ||१३|| |
| | | |
| mustakaṁ pauṣkaraṁ krauñcaṁ vatsanābhaṁ balāhakam| | | mustakaṁ pauṣkaraṁ krauñcaṁ vatsanābhaṁ balāhakam| |
| + | |
| karkaṭaṁ kālakūṭaṁ ca karavīrakasañjñakam||11|| | | karkaṭaṁ kālakūṭaṁ ca karavīrakasañjñakam||11|| |
| | | |
| pālakēndrāyudhaṁ tailaṁ mēghakaṁ kuśapuṣpakam| | | pālakēndrāyudhaṁ tailaṁ mēghakaṁ kuśapuṣpakam| |
| + | |
| rōhiṣaṁ puṇḍarīkaṁ ca lāṅgalakyañjanābhakam||12|| | | rōhiṣaṁ puṇḍarīkaṁ ca lāṅgalakyañjanābhakam||12|| |
| | | |
| saṅkōcaṁ markaṭaṁ śr̥ṅgīviṣaṁ hālāhalaṁ tathā| | | saṅkōcaṁ markaṭaṁ śr̥ṅgīviṣaṁ hālāhalaṁ tathā| |
| + | |
| ēvamādīni cānyāni mūlajāni sthirāṇi ca||13|| | | ēvamādīni cānyāni mūlajāni sthirāṇi ca||13|| |
| | | |
| mustakaM pauShkaraM krau~jcaM vatsanAbhaM balAhakam | | | mustakaM pauShkaraM krau~jcaM vatsanAbhaM balAhakam | |
| + | |
| karkaTaM kAlakUTaM ca karavIrakasa~jj~jakam ||11|| | | karkaTaM kAlakUTaM ca karavIrakasa~jj~jakam ||11|| |
| | | |
| pAlakendrAyudhaM tailaM meghakaM kushapuShpakam | | | pAlakendrAyudhaM tailaM meghakaM kushapuShpakam | |
| + | |
| rohiShaM puNDarIkaM ca lA~ggalakya~jjanAbhakam ||12|| | | rohiShaM puNDarIkaM ca lA~ggalakya~jjanAbhakam ||12|| |
| | | |
| sa~gkocaM markaTaM shRu~ggIviShaM hAlAhalaM tathA | | | sa~gkocaM markaTaM shRu~ggIviShaM hAlAhalaM tathA | |
| + | |
| evamAdIni cAnyAni mUlajAni sthirANi ca ||13|| | | evamAdIni cAnyAni mUlajAni sthirANi ca ||13|| |
| | | |
Line 175: |
Line 205: |
| | | |
| गरसंयोगजं चान्यद्गरसञ्ज्ञं गदप्रदम् | | | गरसंयोगजं चान्यद्गरसञ्ज्ञं गदप्रदम् | |
| + | |
| कालान्तरविपाकित्वान्न तदाशु हरत्यसून् ||१४|| | | कालान्तरविपाकित्वान्न तदाशु हरत्यसून् ||१४|| |
| | | |
− | garasaṁyōgajaṁ [1] cānyadgarasañjñaṁ gadapradam| | + | garasaṁyōgajaṁ [1] cānyadgarasañjñaṁ gadapradam| |
| + | |
| kālāntaravipākitvānna tadāśu haratyasūn||14|| | | kālāntaravipākitvānna tadāśu haratyasūn||14|| |
| | | |
| garasaMyogajaM cAnyadgarasa~jj~jaM gadapradam | | | garasaMyogajaM cAnyadgarasa~jj~jaM gadapradam | |
| + | |
| kAlAntaravipAkitvAnna tadAshu haratyasUn ||14|| | | kAlAntaravipAkitvAnna tadAshu haratyasUn ||14|| |
| | | |
Line 188: |
Line 221: |
| | | |
| निद्रां तन्द्रां क्लमं दाहं सपाकं लोमहर्षणम् | | | निद्रां तन्द्रां क्लमं दाहं सपाकं लोमहर्षणम् | |
| + | |
| शोफं चैवातिसारं च जनयेज्जङ्गमं विषम् ||१५|| | | शोफं चैवातिसारं च जनयेज्जङ्गमं विषम् ||१५|| |
| | | |
| स्थावरं तु ज्वरं हिक्कां दन्तहर्षं गलग्रहम् | | | स्थावरं तु ज्वरं हिक्कां दन्तहर्षं गलग्रहम् | |
| + | |
| फेनवम्यरुचिश्वासमूर्च्छाश्च जनयेद्विषम् ||१६|| | | फेनवम्यरुचिश्वासमूर्च्छाश्च जनयेद्विषम् ||१६|| |
| | | |
| जङ्गमं स्यादधोभागमूर्ध्वभागं तु मूलजम् | | | जङ्गमं स्यादधोभागमूर्ध्वभागं तु मूलजम् | |
| + | |
| तस्माद्दंष्ट्राविषं मौलं हन्ति मौलं च दंष्ट्रजम् ||१७|| | | तस्माद्दंष्ट्राविषं मौलं हन्ति मौलं च दंष्ट्रजम् ||१७|| |
| | | |
| nidrāṁ tandrāṁ klamaṁ dāhaṁ sapākaṁ [1] lōmaharṣaṇam| | | nidrāṁ tandrāṁ klamaṁ dāhaṁ sapākaṁ [1] lōmaharṣaṇam| |
| + | |
| śōphaṁ caivātisāraṁ ca janayējjaṅgamaṁ viṣam||15|| | | śōphaṁ caivātisāraṁ ca janayējjaṅgamaṁ viṣam||15|| |
| | | |
| sthāvaraṁ tu jvaraṁ hikkāṁ dantaharṣaṁ galagraham| | | sthāvaraṁ tu jvaraṁ hikkāṁ dantaharṣaṁ galagraham| |
| + | |
| phēnavamyaruciśvāsamūrcchāśca janayēdviṣam [2] ||16|| | | phēnavamyaruciśvāsamūrcchāśca janayēdviṣam [2] ||16|| |
| | | |
| jaṅgamaṁ [3] syādadhōbhāgamūrdhvabhāgaṁ tu mūlajam| | | jaṅgamaṁ [3] syādadhōbhāgamūrdhvabhāgaṁ tu mūlajam| |
| + | |
| tasmāddaṁṣṭrāviṣaṁ [4] maulaṁ hanti maulaṁ ca daṁṣṭrajam [5] ||17|| | | tasmāddaṁṣṭrāviṣaṁ [4] maulaṁ hanti maulaṁ ca daṁṣṭrajam [5] ||17|| |
| | | |
| nidrAM tandrAM klamaM dAhaM sapAkaM lomaharShaNam | | | nidrAM tandrAM klamaM dAhaM sapAkaM lomaharShaNam | |
| + | |
| shophaM caivAtisAraM ca janayejja~ggamaM viSham ||15|| | | shophaM caivAtisAraM ca janayejja~ggamaM viSham ||15|| |
| | | |
| sthAvaraM tu jvaraM hikkAM dantaharShaM galagraham | | | sthAvaraM tu jvaraM hikkAM dantaharShaM galagraham | |
| + | |
| phenavamyarucishvAsamUrcchAshca janayedviSham ||16|| | | phenavamyarucishvAsamUrcchAshca janayedviSham ||16|| |
| | | |
| ja~ggamaM syAdadhobhAgamUrdhvabhAgaM tu mUlajam | | | ja~ggamaM syAdadhobhAgamUrdhvabhAgaM tu mUlajam | |
| + | |
| tasmAddaMShTrAviShaM maulaM hanti maulaM ca daMShTrajam ||17|| | | tasmAddaMShTrAviShaM maulaM hanti maulaM ca daMShTrajam ||17|| |
| | | |
Line 223: |
Line 265: |
| | | |
| तृण्मोहदन्तहर्षप्रसेकवमथक्लमा भवन्त्याद्ये | | | तृण्मोहदन्तहर्षप्रसेकवमथक्लमा भवन्त्याद्ये | |
| + | |
| वेगे रसप्रदोषादसृक्प्रदोषाद्द्वितीये तु ||१८|| | | वेगे रसप्रदोषादसृक्प्रदोषाद्द्वितीये तु ||१८|| |
| | | |
| वैवर्ण्यभ्रमवेपथुमूर्च्छाजृम्भाङ्गचिमिचिमातमकाः | | | वैवर्ण्यभ्रमवेपथुमूर्च्छाजृम्भाङ्गचिमिचिमातमकाः | |
| + | |
| दुष्टपिशितात्तृतीये मण्डलकण्डूश्वयथुकोठाः ||१९|| | | दुष्टपिशितात्तृतीये मण्डलकण्डूश्वयथुकोठाः ||१९|| |
| | | |
| वातादिजाश्चतुर्थे दाहच्छर्द्यङ्गशूलमूर्च्छाद्याः | | | वातादिजाश्चतुर्थे दाहच्छर्द्यङ्गशूलमूर्च्छाद्याः | |
| + | |
| नीलादीनां तमसश्च दर्शनं पञ्चमे वेगे ||२०|| | | नीलादीनां तमसश्च दर्शनं पञ्चमे वेगे ||२०|| |
| | | |
− | षष्ठे हिक्का, भङ्गः स्कन्धस्य तु सप्तमेऽष्टमे मरणम् | | + | षष्ठे हिक्का, भङ्गः स्कन्धस्य तु सप्तमेऽष्टमे मरणम् | नॄणां, |
− | नॄणां, | |
| | | |
| tr̥ṇmōhadantaharṣaprasēkavamathaklamā bhavantyādyē| | | tr̥ṇmōhadantaharṣaprasēkavamathaklamā bhavantyādyē| |
| + | |
| vēgē rasapradōṣādasr̥kpradōṣāddvitīyē tu||18|| | | vēgē rasapradōṣādasr̥kpradōṣāddvitīyē tu||18|| |
| | | |
− | vaivarṇyabhramavēpathumūrcchājr̥mbhāṅgacimicimātamakāḥ [1] | | + | vaivarṇyabhramavēpathumūrcchājr̥mbhāṅgacimicimātamakāḥ [1] | |
| + | |
| duṣṭapiśitāttr̥tīyē maṇḍalakaṇḍūśvayathukōṭhāḥ||19|| | | duṣṭapiśitāttr̥tīyē maṇḍalakaṇḍūśvayathukōṭhāḥ||19|| |
| | | |
| vātādijāścaturthē dāhacchardyaṅgaśūlamūrcchādyāḥ| | | vātādijāścaturthē dāhacchardyaṅgaśūlamūrcchādyāḥ| |
| + | |
| nīlādīnāṁ tamasaśca darśanaṁ pañcamē vēgē||20|| | | nīlādīnāṁ tamasaśca darśanaṁ pañcamē vēgē||20|| |
| | | |
− | ṣaṣṭhē hikkā, bhaṅgaḥ skandhasya tu saptamē'ṣṭamē maraṇam| | + | ṣaṣṭhē hikkā, bhaṅgaḥ skandhasya tu saptamē'ṣṭamē maraṇam| nr̥̄ṇāṁ, |
− | nr̥̄ṇāṁ, | + | |
| tRuNmohadantaharShaprasekavamathaklamA bhavantyAdye | | | tRuNmohadantaharShaprasekavamathaklamA bhavantyAdye | |
| + | |
| vege rasapradoShAdasRukpradoShAddvitIye tu ||18|| | | vege rasapradoShAdasRukpradoShAddvitIye tu ||18|| |
| | | |
| vaivarNyabhramavepathumUrcchAjRumbhA~ggacimicimAtamakAH | | | vaivarNyabhramavepathumUrcchAjRumbhA~ggacimicimAtamakAH | |
| + | |
| duShTapishitAttRutIye maNDalakaNDUshvayathukoThAH ||19|| | | duShTapishitAttRutIye maNDalakaNDUshvayathukoThAH ||19|| |
| | | |
| vAtAdijAshcaturthe dAhacchardya~ggashUlamUrcchAdyAH | | | vAtAdijAshcaturthe dAhacchardya~ggashUlamUrcchAdyAH | |
| + | |
| nIlAdInAM tamasashca darshanaM pa~jcame vege ||20|| | | nIlAdInAM tamasashca darshanaM pa~jcame vege ||20|| |
| | | |
− | ShaShThe hikkA, bha~ggaH skandhasya tu saptame~aShTame maraNam | | + | ShaShThe hikkA, bha~ggaH skandhasya tu saptame~aShTame maraNam | nRUNAM, |
− | nRUNAM, | |
| | | |
| In human beings, the effects of poisons are manifested in eight different stages as follows: | | In human beings, the effects of poisons are manifested in eight different stages as follows: |
Line 274: |
Line 323: |
| | | |
| सीदत्याद्ये भ्रमति च, चतुष्पदो वेपते, ततः शून्यः | | | सीदत्याद्ये भ्रमति च, चतुष्पदो वेपते, ततः शून्यः | |
| + | |
| मन्दाहारो म्रियते श्वासेन हि चतुर्थवेगे तु ||२२|| | | मन्दाहारो म्रियते श्वासेन हि चतुर्थवेगे तु ||२२|| |
| | | |
| ध्यायति विहगः प्रथमे वेगे, प्रभ्राम्यति द्वितीये तु | | | ध्यायति विहगः प्रथमे वेगे, प्रभ्राम्यति द्वितीये तु | |
| + | |
| स्रस्ताङ्गश्च तृतीये विषवेगे याति पञ्चत्वम् ||२३|| | | स्रस्ताङ्गश्च तृतीये विषवेगे याति पञ्चत्वम् ||२३|| |
| | | |
Line 282: |
Line 333: |
| | | |
| sīdatyādyē bhramati ca, catuṣpadō vēpatē, tataḥ śūnyaḥ [2] | | | sīdatyādyē bhramati ca, catuṣpadō vēpatē, tataḥ śūnyaḥ [2] | |
| + | |
| mandāhārō mriyatē śvāsēna hi caturthavēgē tu||22|| | | mandāhārō mriyatē śvāsēna hi caturthavēgē tu||22|| |
| | | |
| dhyāyati [3] vihagaḥ prathamē vēgē, prabhrāmyati dvitīyē tu| | | dhyāyati [3] vihagaḥ prathamē vēgē, prabhrāmyati dvitīyē tu| |
| + | |
| srastāṅgaśca tr̥tīyē viṣavēgē yāti pañcatvam||23|| | | srastāṅgaśca tr̥tīyē viṣavēgē yāti pañcatvam||23|| |
| | | |
Line 290: |
Line 343: |
| | | |
| sIdatyAdye bhramati ca, catuShpado vepate, tataH shUnyaH | | | sIdatyAdye bhramati ca, catuShpado vepate, tataH shUnyaH | |
| + | |
| mandAhAro mriyate shvAsena hi caturthavege tu ||22|| | | mandAhAro mriyate shvAsena hi caturthavege tu ||22|| |
| | | |
| dhyAyati vihagaH prathame vege, prabhrAmyati dvitIye tu | | | dhyAyati vihagaH prathame vege, prabhrAmyati dvitIye tu | |
| + | |
| srastA~ggashca tRutIye viShavege yAti pa~jcatvam ||23|| | | srastA~ggashca tRutIye viShavege yAti pa~jcatvam ||23|| |
| | | |
Line 312: |
Line 367: |
| | | |
| लघु रूक्षमाशु विशदं व्यवायि तीक्ष्णं विकासि सूक्ष्मं च | | | लघु रूक्षमाशु विशदं व्यवायि तीक्ष्णं विकासि सूक्ष्मं च | |
| + | |
| उष्णमनिर्देश्यरसं दशगुणमुक्तं विषं तज्ज्ञैः ||२४|| | | उष्णमनिर्देश्यरसं दशगुणमुक्तं विषं तज्ज्ञैः ||२४|| |
| | | |
| रौक्ष्याद्वातमशैत्यात्पित्तं सौक्ष्म्यादसृक् प्रकोपयति | | | रौक्ष्याद्वातमशैत्यात्पित्तं सौक्ष्म्यादसृक् प्रकोपयति | |
| + | |
| कफमव्यक्तरसत्वादन्नरसांश्चानुवर्तते शीघ्रम् ||२५|| | | कफमव्यक्तरसत्वादन्नरसांश्चानुवर्तते शीघ्रम् ||२५|| |
| | | |
| शीघ्रं व्यवायिभावादाशु व्याप्नोति केवलं देहम् | | | शीघ्रं व्यवायिभावादाशु व्याप्नोति केवलं देहम् | |
| + | |
| तीक्ष्णत्वान्मर्मघ्नं प्राणघ्नं तद्विकासित्वात् ||२६|| | | तीक्ष्णत्वान्मर्मघ्नं प्राणघ्नं तद्विकासित्वात् ||२६|| |
| | | |
| दुरुपक्रमं लघुत्वाद्वैशद्यात् स्यादसक्तगतिदोषम् | | | दुरुपक्रमं लघुत्वाद्वैशद्यात् स्यादसक्तगतिदोषम् | |
| + | |
| दोषस्थानप्रकृतीः प्राप्यान्यतमं ह्युदीरयति ||२७|| | | दोषस्थानप्रकृतीः प्राप्यान्यतमं ह्युदीरयति ||२७|| |
| | | |
| laghu rūkṣamāśu viśadaṁ vyavāyi tīkṣṇaṁ vikāsi sūkṣmaṁ ca| | | laghu rūkṣamāśu viśadaṁ vyavāyi tīkṣṇaṁ vikāsi sūkṣmaṁ ca| |
| + | |
| uṣṇamanirdēśyarasaṁ daśaguṇamuktaṁ viṣaṁ tajjñaiḥ||24|| | | uṣṇamanirdēśyarasaṁ daśaguṇamuktaṁ viṣaṁ tajjñaiḥ||24|| |
| | | |
| raukṣyādvātamaśaityātpittaṁ saukṣmyādasr̥k prakōpayati| | | raukṣyādvātamaśaityātpittaṁ saukṣmyādasr̥k prakōpayati| |
| + | |
| kaphamavyaktarasatvādannarasāṁścānuvartatē [1] śīghram||25|| | | kaphamavyaktarasatvādannarasāṁścānuvartatē [1] śīghram||25|| |
| | | |
| śīghraṁ vyavāyibhāvādāśu vyāpnōti kēvalaṁ dēham| | | śīghraṁ vyavāyibhāvādāśu vyāpnōti kēvalaṁ dēham| |
| + | |
| tīkṣṇatvānmarmaghnaṁ prāṇaghnaṁ tadvikāsitvāt||26|| | | tīkṣṇatvānmarmaghnaṁ prāṇaghnaṁ tadvikāsitvāt||26|| |
| | | |
| durupakramaṁ laghutvādvaiśadyāt syādasaktagatidōṣam| | | durupakramaṁ laghutvādvaiśadyāt syādasaktagatidōṣam| |
| + | |
| dōṣasthānaprakr̥tīḥ prāpyānyatamaṁ hyudīrayati||27|| | | dōṣasthānaprakr̥tīḥ prāpyānyatamaṁ hyudīrayati||27|| |
| | | |
| laghu rUkShamAshu vishadaM vyavAyi tIkShNaM vikAsi sUkShmaM ca | | | laghu rUkShamAshu vishadaM vyavAyi tIkShNaM vikAsi sUkShmaM ca | |
| + | |
| uShNamanirdeshyarasaM dashaguNamuktaM viShaM tajj~jaiH ||24|| | | uShNamanirdeshyarasaM dashaguNamuktaM viShaM tajj~jaiH ||24|| |
| | | |
| raukShyAdvAtamashaityAtpittaM saukShmyAdasRuk prakopayati | | | raukShyAdvAtamashaityAtpittaM saukShmyAdasRuk prakopayati | |
| + | |
| kaphamavyaktarasatvAdannarasAMshcAnuvartate shIghram ||25|| | | kaphamavyaktarasatvAdannarasAMshcAnuvartate shIghram ||25|| |
| | | |
| shIghraM vyavAyibhAvAdAshu vyApnoti kevalaM deham | | | shIghraM vyavAyibhAvAdAshu vyApnoti kevalaM deham | |
| + | |
| tIkShNatvAnmarmaghnaM prANaghnaM tadvikAsitvAt ||26|| | | tIkShNatvAnmarmaghnaM prANaghnaM tadvikAsitvAt ||26|| |
| | | |
| durupakramaM laghutvAdvaishadyAt syAdasaktagatidoSham | | | durupakramaM laghutvAdvaishadyAt syAdasaktagatidoSham | |
| + | |
| doShasthAnaprakRutIH prApyAnyatamaM hyudIrayati ||27|| | | doShasthAnaprakRutIH prApyAnyatamaM hyudIrayati ||27|| |
| | | |