9,091
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Line 663:
Line 663: + + Line 670:
Line 672: + + Line 677:
Line 681: + + Line 686:
Line 692: + Line 691:
Line 698: + − + + +
→Properties of doshas:
रूक्षः शीतो लघुः सूक्ष्मश्चलोऽथ विशदः खरः|
रूक्षः शीतो लघुः सूक्ष्मश्चलोऽथ विशदः खरः|
विपरीतगुणैर्द्रव्यैर्मारुतः सम्प्रशाम्यति||५९||
विपरीतगुणैर्द्रव्यैर्मारुतः सम्प्रशाम्यति||५९||
सस्नेहमुष्णं तीक्ष्णं च द्रवमम्लं सरं कटु|
सस्नेहमुष्णं तीक्ष्णं च द्रवमम्लं सरं कटु|
विपरीतगुणैः पित्तं द्रव्यैराशु प्रशाम्यति||६०||
विपरीतगुणैः पित्तं द्रव्यैराशु प्रशाम्यति||६०||
गुरुशीतमृदुस्निग्धमधुरस्थिरपिच्छिलाः|
गुरुशीतमृदुस्निग्धमधुरस्थिरपिच्छिलाः|
श्लेष्मणः प्रशमं यान्ति विपरीतगुणैर्गुणाः||६१||
श्लेष्मणः प्रशमं यान्ति विपरीतगुणैर्गुणाः||६१||
rūkṣaḥ śītō laghuḥ sūkṣmaścalō'tha viśadaḥ kharaḥ|
rūkṣaḥ śītō laghuḥ sūkṣmaścalō'tha viśadaḥ kharaḥ|
viparītaguṇairdravyairmārutaḥ sampraśāmyati||59||
viparītaguṇairdravyairmārutaḥ sampraśāmyati||59||
sasnēhamuṣṇaṁ [1] tīkṣṇaṁ ca dravamamlaṁ saraṁ kaṭu|
sasnēhamuṣṇaṁ [1] tīkṣṇaṁ ca dravamamlaṁ saraṁ kaṭu|
viparītaguṇaiḥ pittaṁ dravyairāśu praśāmyati||60||
viparītaguṇaiḥ pittaṁ dravyairāśu praśāmyati||60||
guruśītamr̥dusnigdhamadhurasthirapicchilāḥ|
guruśītamr̥dusnigdhamadhurasthirapicchilāḥ|
ślēṣmaṇaḥ praśamaṁ yānti viparītaguṇairguṇāḥ||61||
ślēṣmaṇaḥ praśamaṁ yānti viparītaguṇairguṇāḥ||61||
rUkShaH shIto laghuH sUkShmashcalo~atha vishadaH kharaH|
rUkShaH shIto laghuH sUkShmashcalo~atha vishadaH kharaH|
viparItaguNairdravyairmArutaH samprashAmyati||59||
viparItaguNairdravyairmArutaH samprashAmyati||59||
sasnehamuShNaM [1] tIkShNaM ca dravamamlaM saraM kaTu|
sasnehamuShNaM [1] tIkShNaM ca dravamamlaM saraM kaTu|
viparItaguNaiH pittaM dravyairAshu prashAmyati||60||
viparItaguNaiH pittaM dravyairAshu prashAmyati||60||
gurushItamRudusnigdhamadhurasthirapicchilAH|
gurushItamRudusnigdhamadhurasthirapicchilAH|
shleShmaNaH prashamaM yAnti viparItaguNairguNAH||61||
shleShmaNaH prashamaM yAnti viparItaguNairguNAH||61||
विपरीतगुणैर्देशमात्राकालोपपादितैः|
विपरीतगुणैर्देशमात्राकालोपपादितैः|
भेषजैर्विनिवर्तन्ते विकाराः साध्यसम्मताः||६२||
भेषजैर्विनिवर्तन्ते विकाराः साध्यसम्मताः||६२||
साधनं न त्वसाध्यानां व्याधीनामुपदिश्यते|
साधनं न त्वसाध्यानां व्याधीनामुपदिश्यते|
भूयश्चातो यथाद्रव्यं गुणकर्माणि वक्ष्यते||६३||
भूयश्चातो यथाद्रव्यं गुणकर्माणि वक्ष्यते||६३||
viparītaguṇairdēśamātrākālōpapāditaiḥ|
viparītaguṇairdēśamātrākālōpapāditaiḥ|
bhēṣajairvinivartantē vikārāḥ sādhyasammatāḥ||62||
bhēṣajairvinivartantē vikārāḥ sādhyasammatāḥ||62||
sādhanaṁ na tvasādhyānāṁ vyādhīnāmupadiśyatē|
sādhanaṁ na tvasādhyānāṁ vyādhīnāmupadiśyatē|
bhūyaścātō yathādravyaṁ guṇakarmāṇi vakṣyatē||63||
bhūyaścātō yathādravyaṁ guṇakarmāṇi vakṣyatē||63||
viparItaguNairdeshamAtrAkAlopapAditaiH|
viparItaguNairdeshamAtrAkAlopapAditaiH|
bheShajairvinivartante vikArAH sAdhyasammatAH||62||
bheShajairvinivartante vikArAH sAdhyasammatAH||62||
sAdhanaM na tvasAdhyAnAM vyAdhInAmupadishyate|63|
sAdhanaM na tvasAdhyAnAM vyAdhInAmupadishyate|63|
bhUyashcAto yathAdravyaM guNakarmANi vakShyate||63||
bhUyashcAto yathAdravyaM guNakarmANi vakShyate||63||