9,091
edits
Changes
→Nidanarthakara roga (disease specific causes)
Diseases can act as causative factors of other diseases as well [16]
Diseases can act as causative factors of other diseases as well [16]
तद्यथा- ज्वरसन्तापाद्रक्तपित्तमुदीर्यते |
तद्यथा-
ज्वरसन्तापाद्रक्तपित्तमुदीर्यते |
रक्तपित्ताज्ज्वरस्ताभ्यां शोषश्चाप्युपजायते ||१७||
रक्तपित्ताज्ज्वरस्ताभ्यां शोषश्चाप्युपजायते ||१७||
tadyathā- jvarasantāpādraktapittamudīryatē|
tadyathā-
raktapittājjvarastābhyāṁ śōṣaścāpyupajāyatē ||17||
jvarasantāpādraktapittamudīryatē|
raktapittājjvarastābhyāṁ śōṣaścāpyupajāyatē ||17||
tadyathA -
jvarasantApAdraktapittamudIryate|
raktapittAjjvarastAbhyAM shoShashcApyupajAyate ||17||
raktapittAjjvarastAbhyAM shoShashcApyupajAyate ||17||
प्लीहाभिवृद्ध्या जठरं जठराच्छोथ एव च |
प्लीहाभिवृद्ध्या जठरं जठराच्छोथ एव च |
अर्शोभ्यो जठरं दुःखं गुल्मश्चाप्युपजायते ||१८||
अर्शोभ्यो जठरं दुःखं गुल्मश्चाप्युपजायते ||१८||
plīhābhivr̥ddhyā jaṭharaṁ jaṭharācchōtha ēva ca|
plīhābhivr̥ddhyā jaṭharaṁ jaṭharācchōtha ēva ca|
arśōbhyō jaṭharaṁ duḥkhaṁ gulmaścāpyupajāyatē||18||
arśōbhyō jaṭharaṁ duḥkhaṁ gulmaścāpyupajāyatē||18||
plIhAbhivRuddhyA jaTharaM jaTharAcchotha eva ca|
plIhAbhivRuddhyA jaTharaM jaTharAcchotha eva ca|
arshobhyo jaTharaM duHkhaM gulmashcApyupajAyate||18||
arshobhyo jaTharaM duHkhaM gulmashcApyupajAyate||18||
प्रतिश्यायाद्भवेत् कासः कासात् सञ्जायते क्षयः |
प्रतिश्यायाद्भवेत् कासः कासात् सञ्जायते क्षयः |
क्षयो रोगस्य हेतुत्वे शोषस्याप्युपलभ्यते ||१९||
क्षयो रोगस्य हेतुत्वे शोषस्याप्युपलभ्यते ||१९||
pratiśyāyādbhavēt kāsaḥ kāsāt sañjāyatē kṣayaḥ|
pratiśyāyādbhavēt kāsaḥ kāsāt sañjāyatē kṣayaḥ|
kṣayō rōgasya hētutvē śōṣasyāpyupalabhyatē||19||
kṣayō rōgasya hētutvē śōṣasyāpyupalabhyatē||19||
pratishyAyAdbhavet kAsaH kAsAt sa~jjAyate kShayaH|
pratishyAyAdbhavet kAsaH kAsAt sa~jjAyate kShayaH|
kShayo rogasya hetutve shoShasyApyupalabhyate||19||
kShayo rogasya hetutve shoShasyApyupalabhyate||19||
ते पूर्वं केवला रोगाः पश्चाद्धेत्वर्थकारिणः |
ते पूर्वं केवला रोगाः पश्चाद्धेत्वर्थकारिणः |
उभयार्थकरा दृष्टास्तथैवैकार्थकारिणः [१] ||२०||
उभयार्थकरा दृष्टास्तथैवैकार्थकारिणः [१] ||२०||
tē pūrvaṁ kēvalā rōgāḥ paścāddhētvarthakāriṇaḥ|
tē pūrvaṁ kēvalā rōgāḥ paścāddhētvarthakāriṇaḥ|
ubhayārthakarā dr̥ṣṭāstathaivaikārthakāriṇaḥ [1] ||20||
ubhayārthakarā dr̥ṣṭāstathaivaikārthakāriṇaḥ [1] ||20||
te pUrvaM kevalA rogAH pashcAddhetvarthakAriNaH|
te pUrvaM kevalA rogAH pashcAddhetvarthakAriNaH|
ubhayArthakarA dRuShTAstathaivaikArthakAriNaH ||20||
ubhayArthakarA dRuShTAstathaivaikArthakAriNaH ||20||
<div style="text-align:justify;">
<div style="text-align:justify;">
</div>
</div>
कश्चिद्धि रोगो रोगस्य हेतुर्भूत्वा प्रशाम्यति |
कश्चिद्धि रोगो रोगस्य हेतुर्भूत्वा प्रशाम्यति |
न प्रशाम्यति चाप्यन्यो हेत्वर्थं कुरुतेऽपि च ||२१||
न प्रशाम्यति चाप्यन्यो हेत्वर्थं कुरुतेऽपि च ||२१||
kaściddhi rōgō rōgasya hēturbhūtvā praśāmyati|
kaściddhi rōgō rōgasya hēturbhūtvā praśāmyati|
na praśāmyati cāpyanyō hētvarthaṁ kurutē'pi ca||21||
na praśāmyati cāpyanyō hētvarthaṁ kurutē'pi ca||21||
kashciddhi rogo rogasya heturbhUtvA prashAmyati|
kashciddhi rogo rogasya heturbhUtvA prashAmyati|
na prashAmyati cApyanyo hetvarthaM kurute~api ca ||21||
na prashAmyati cApyanyo hetvarthaM kurute~api ca ||21||
एवं कृच्छ्रतमा नॄणां दृश्यन्ते व्याधिसङ्कराः |
एवं कृच्छ्रतमा नॄणां दृश्यन्ते व्याधिसङ्कराः |
प्रयोगापरिशुद्धत्वात्तथा चान्योन्यसम्भवात् ||२२||
प्रयोगापरिशुद्धत्वात्तथा चान्योन्यसम्भवात् ||२२||
ēvaṁ kr̥cchratamā nr̥̄ṇāṁ dr̥śyantē vyādhisaṅkarāḥ|
ēvaṁ kr̥cchratamā nr̥̄ṇāṁ dr̥śyantē vyādhisaṅkarāḥ|
prayōgāpariśuddhatvāttathā cānyōnyasambhavāt||22||
prayōgāpariśuddhatvāttathā cānyōnyasambhavāt||22||
evaM kRucchratamA nRUNAM dRushyante vyAdhisa~gkarAH|
evaM kRucchratamA nRUNAM dRushyante vyAdhisa~gkarAH|
prayogAparishuddhatvAttathA cAnyonyasambhavAt||22||
prayogAparishuddhatvAttathA cAnyonyasambhavAt||22||