Line 684: |
Line 684: |
| | | |
| इति वीसर्पनुत् प्रोक्तं समासेन चिकित्सितम् | | | इति वीसर्पनुत् प्रोक्तं समासेन चिकित्सितम् | |
| + | |
| एतदेव पुनः सर्वं व्यासतः सम्प्रवक्ष्यते ||५०|| | | एतदेव पुनः सर्वं व्यासतः सम्प्रवक्ष्यते ||५०|| |
| | | |
| मदनं मधुकं निम्बं वत्सकस्य फलानि च | | | मदनं मधुकं निम्बं वत्सकस्य फलानि च | |
| + | |
| वमनं सम्प्रदातव्यं विसर्पे कफपित्तजे ||५१|| | | वमनं सम्प्रदातव्यं विसर्पे कफपित्तजे ||५१|| |
| | | |
| पटोलपिचुमर्दाभ्यां पिप्पल्या मदनेन च | | | पटोलपिचुमर्दाभ्यां पिप्पल्या मदनेन च | |
| + | |
| विसर्पे वमनं शस्तं तथा चेन्द्रयवैः सह ||५२|| | | विसर्पे वमनं शस्तं तथा चेन्द्रयवैः सह ||५२|| |
| | | |
| यांश्च योगान् प्रवक्ष्याभि कल्पेषु कफपित्तिनाम् | | | यांश्च योगान् प्रवक्ष्याभि कल्पेषु कफपित्तिनाम् | |
| + | |
| विसर्पिणां प्रयोज्यास्ते दोषनिर्हरणाः शिवाः ||५३|| | | विसर्पिणां प्रयोज्यास्ते दोषनिर्हरणाः शिवाः ||५३|| |
| | | |
| iti vīsarpanut prōktaṁ samāsēna cikitsitam| | | iti vīsarpanut prōktaṁ samāsēna cikitsitam| |
| + | |
| ētadēva punaḥ sarvaṁ vyāsataḥ sampravakṣyatē||50|| | | ētadēva punaḥ sarvaṁ vyāsataḥ sampravakṣyatē||50|| |
| | | |
| madanaṁ madhukaṁ nimbaṁ vatsakasya phalāni ca| | | madanaṁ madhukaṁ nimbaṁ vatsakasya phalāni ca| |
| + | |
| vamanaṁ sampradātavyaṁ visarpē kaphapittajē||51|| | | vamanaṁ sampradātavyaṁ visarpē kaphapittajē||51|| |
| | | |
| paṭōlapicumardābhyāṁ pippalyā madanēna ca| | | paṭōlapicumardābhyāṁ pippalyā madanēna ca| |
| + | |
| visarpē vamanaṁ śastaṁ tathā cēndrayavaiḥ saha||52|| | | visarpē vamanaṁ śastaṁ tathā cēndrayavaiḥ saha||52|| |
| | | |
| yāṁśca yōgān pravakṣyābhi kalpēṣu kaphapittinām| | | yāṁśca yōgān pravakṣyābhi kalpēṣu kaphapittinām| |
| + | |
| visarpiṇāṁ prayōjyāstē dōṣanirharaṇāḥ śivāḥ||53|| | | visarpiṇāṁ prayōjyāstē dōṣanirharaṇāḥ śivāḥ||53|| |
| | | |
| iti vIsarpanut proktaM samAsena cikitsitam| | | iti vIsarpanut proktaM samAsena cikitsitam| |
| + | |
| etadeva punaH sarvaM vyAsataH sampravakShyate||50|| | | etadeva punaH sarvaM vyAsataH sampravakShyate||50|| |
| | | |
| madanaM madhukaM nimbaM vatsakasya phalAni ca| | | madanaM madhukaM nimbaM vatsakasya phalAni ca| |
| + | |
| vamanaM sampradAtavyaM visarpe kaphapittaje||51|| | | vamanaM sampradAtavyaM visarpe kaphapittaje||51|| |
| | | |
| patōlapicumardAbhyAM pippalyA madanena ca| | | patōlapicumardAbhyAM pippalyA madanena ca| |
| + | |
| visarpe vamanaM shastaM tathA cendrayavaiH saha||52|| | | visarpe vamanaM shastaM tathA cendrayavaiH saha||52|| |
| | | |
| yAMshca yōgan pravakShyAbhi kalpeShu kaphapittinAm| | | yAMshca yōgan pravakShyAbhi kalpeShu kaphapittinAm| |
| + | |
| visarpiNAM prayojyAste dōṣanirharaNAH shivAH||53|| | | visarpiNAM prayojyAste dōṣanirharaNAH shivAH||53|| |
| | | |
Line 728: |
Line 740: |
| | | |
| मुस्तनिम्बपटोलानां चन्दनोत्पलयोरपि | | | मुस्तनिम्बपटोलानां चन्दनोत्पलयोरपि | |
| + | |
| सारिवामलकोशीरमुस्तानां वा विचक्षणः ||५४|| | | सारिवामलकोशीरमुस्तानां वा विचक्षणः ||५४|| |
| | | |
| कषायान् पाययेद्वैद्यः सिद्धान् वीसर्पनाशनान् | | | कषायान् पाययेद्वैद्यः सिद्धान् वीसर्पनाशनान् | |
| + | |
| किराततिक्तकं लोध्रं चन्दनं सदुरालभम् ||५५|| | | किराततिक्तकं लोध्रं चन्दनं सदुरालभम् ||५५|| |
| | | |
| नागरं पद्मकिञ्जल्कमुत्पलं सबिभीतकम् | | | नागरं पद्मकिञ्जल्कमुत्पलं सबिभीतकम् | |
| + | |
| मधुकं नागपुष्पं च दद्याद्वीसर्पशान्तये ||५६|| | | मधुकं नागपुष्पं च दद्याद्वीसर्पशान्तये ||५६|| |
| | | |
| प्रपौण्डरीकं मधुकं पद्मकिञ्जल्कमुत्पलम् | | | प्रपौण्डरीकं मधुकं पद्मकिञ्जल्कमुत्पलम् | |
| + | |
| नागपुष्पं च लोध्रं च तेनैव विधिना पिबेत् ||५७|| | | नागपुष्पं च लोध्रं च तेनैव विधिना पिबेत् ||५७|| |
| | | |
| द्राक्षां पर्पटकं शुण्ठीं गुडूचीं धन्वयासकम् | | | द्राक्षां पर्पटकं शुण्ठीं गुडूचीं धन्वयासकम् | |
| + | |
| निशापर्युषितं दद्यात्तृष्णावीसर्पशान्तये ||५८|| | | निशापर्युषितं दद्यात्तृष्णावीसर्पशान्तये ||५८|| |
| | | |
| पटोलं पिचुमर्दं च दार्वीं कटुकरोहिणीम् | | | पटोलं पिचुमर्दं च दार्वीं कटुकरोहिणीम् | |
| + | |
| यष्ट्याह्वां त्रायमाणां च दद्याद्वीसर्पशान्तये ||५९|| | | यष्ट्याह्वां त्रायमाणां च दद्याद्वीसर्पशान्तये ||५९|| |
| | | |
| पटोलादिकषायं वा पिबेत्त्रिफलया सह | | | पटोलादिकषायं वा पिबेत्त्रिफलया सह | |
| + | |
| मसूरविदलैर्युक्तं घृतमिश्रं प्रदापयेत् ||६०|| | | मसूरविदलैर्युक्तं घृतमिश्रं प्रदापयेत् ||६०|| |
| | | |
| पटोलपत्रमुद्गानां रसमामलकस्य च | | | पटोलपत्रमुद्गानां रसमामलकस्य च | |
| + | |
| पाययेत घृतोन्मिश्रं नरं वीसर्पपीडितम् ||६१|| | | पाययेत घृतोन्मिश्रं नरं वीसर्पपीडितम् ||६१|| |
| | | |
| mustānimbapaṭōlānāṁ candanōtpalayōrapi| | | mustānimbapaṭōlānāṁ candanōtpalayōrapi| |
| + | |
| sārivāmalakōśīramustānāṁ vā vicakṣaṇaḥ||54|| | | sārivāmalakōśīramustānāṁ vā vicakṣaṇaḥ||54|| |
| | | |
| kaṣāyān pāyayēdvaidyaḥ siddhān vīsarpanāśanān| | | kaṣāyān pāyayēdvaidyaḥ siddhān vīsarpanāśanān| |
| + | |
| kirātatiktakaṁ lōdhraṁ candanaṁ sadurālabham||55|| | | kirātatiktakaṁ lōdhraṁ candanaṁ sadurālabham||55|| |
| | | |
| nāgaraṁ padmakiñjalkamutpalaṁ sabibhītakam| | | nāgaraṁ padmakiñjalkamutpalaṁ sabibhītakam| |
| + | |
| madhukaṁ nāgapuṣpaṁ ca dadyādvīsarpaśāntayē||56|| | | madhukaṁ nāgapuṣpaṁ ca dadyādvīsarpaśāntayē||56|| |
| | | |
| prapauṇḍarīkaṁ madhukaṁ padmakiñjalkamutpalam| | | prapauṇḍarīkaṁ madhukaṁ padmakiñjalkamutpalam| |
| + | |
| nāgapuṣpaṁ ca lōdhraṁ ca tēnaiva vidhinā pibēt||57|| | | nāgapuṣpaṁ ca lōdhraṁ ca tēnaiva vidhinā pibēt||57|| |
| | | |
| drākṣāṁ parpaṭakaṁ śuṇṭhīṁ guḍūcīṁ dhanvayāsakam| | | drākṣāṁ parpaṭakaṁ śuṇṭhīṁ guḍūcīṁ dhanvayāsakam| |
| + | |
| niśāparyuṣitaṁ dadyāttr̥ṣṇāvīsarpaśāntayē||58|| | | niśāparyuṣitaṁ dadyāttr̥ṣṇāvīsarpaśāntayē||58|| |
| | | |
| paṭōlaṁ picumardaṁ ca dārvīṁ kaṭukarōhiṇīm| | | paṭōlaṁ picumardaṁ ca dārvīṁ kaṭukarōhiṇīm| |
| + | |
| yaṣṭyāhvāṁ trāyamāṇāṁ ca dadyādvīsarpaśāntayē||59|| | | yaṣṭyāhvāṁ trāyamāṇāṁ ca dadyādvīsarpaśāntayē||59|| |
| | | |
| paṭōlādikaṣāyaṁ vā pibēttriphalayā saha| | | paṭōlādikaṣāyaṁ vā pibēttriphalayā saha| |
| + | |
| masūravidalairyuktaṁ ghr̥tamiśraṁ pradāpayēt||60|| | | masūravidalairyuktaṁ ghr̥tamiśraṁ pradāpayēt||60|| |
| | | |
| paṭōlapatramudgānāṁ rasamāmalakasya ca| | | paṭōlapatramudgānāṁ rasamāmalakasya ca| |
| + | |
| pāyayēta ghr̥tōnmiśraṁ naraṁ vīsarpapīḍitam||61|| | | pāyayēta ghr̥tōnmiśraṁ naraṁ vīsarpapīḍitam||61|| |
| | | |
| mustānimbapatōlanAM candanotpalayorapi| | | mustānimbapatōlanAM candanotpalayorapi| |
| + | |
| sArivAmalakoshIramustānAM vA vicakShaNaH||54|| | | sArivAmalakoshIramustānAM vA vicakShaNaH||54|| |
| | | |
| kaShAyAn pAyayedvaidyaH siddhAn vIsarpanAshanAn| | | kaShAyAn pAyayedvaidyaH siddhAn vIsarpanAshanAn| |
| + | |
| kirAtatiktakaM lōdhraM candanaM sadurAlabham||55|| | | kirAtatiktakaM lōdhraM candanaM sadurAlabham||55|| |
| | | |
| nAgaraM padmaki~jjalkamutpalaM sabibhItakam| | | nAgaraM padmaki~jjalkamutpalaM sabibhItakam| |
| + | |
| madhukaM nAgapuShpaM ca dadyAdvIsarpashAntaye||56|| | | madhukaM nAgapuShpaM ca dadyAdvIsarpashAntaye||56|| |
| | | |
| prapauNDarIkaM madhukaM padmaki~jjalkamutpalam| | | prapauNDarIkaM madhukaM padmaki~jjalkamutpalam| |
| + | |
| nAgapuShpaM ca lōdhraM ca tenaiva vidhinA pibet||57|| | | nAgapuShpaM ca lōdhraM ca tenaiva vidhinA pibet||57|| |
| | | |
| drAkShAM parpaTakaM shuNThIM guDUcIM dhanvayAsakam| | | drAkShAM parpaTakaM shuNThIM guDUcIM dhanvayAsakam| |
| + | |
| nishAparyuShitaM dadyAttRuShNAvIsarpashAntaye||58|| | | nishAparyuShitaM dadyAttRuShNAvIsarpashAntaye||58|| |
| | | |
| patōlaM picumardaM ca dArvIM kaTukarōhinim| | | patōlaM picumardaM ca dArvIM kaTukarōhinim| |
| + | |
| yaShTyAhvAM trAyamANAM ca dadyAdvIsarpashAntaye||59|| | | yaShTyAhvAM trAyamANAM ca dadyAdvIsarpashAntaye||59|| |
| | | |
− | patōladikaShAyaM vA pibettriphalayA saha| | + | patōladikaShAyaM vA pibettriphalayA saha| |
| + | |
| masUravidalairyuktaM ghRutamishraM pradApayet||60|| | | masUravidalairyuktaM ghRutamishraM pradApayet||60|| |
| | | |
| patōlapatramudgAnAM rasamAmalakasya ca| | | patōlapatramudgAnAM rasamAmalakasya ca| |
| + | |
| pAyayeta ghRutonmishraM naraM vIsarpapIDitam||61|| | | pAyayeta ghRutonmishraM naraM vIsarpapIDitam||61|| |
| | | |