Line 1,622: |
Line 1,622: |
| Thus ends the description of diagnosis of nasal ailments.[117] | | Thus ends the description of diagnosis of nasal ailments.[117] |
| | | |
− | ===== Diseases of head ===== | + | ===== Diseases of Head ===== |
| ====== Diagnosis of ''shiro-roga''(Diseases of Head) ====== | | ====== Diagnosis of ''shiro-roga''(Diseases of Head) ====== |
| | | |
Line 1,640: |
Line 1,640: |
| iti shiroroganidAnam | | | iti shiroroganidAnam | |
| | | |
− | In vāta-predominant Head Disease:Excruciating pain, severe head ache, and has pulsating throbbing sensation. | + | In ''vata''-predominant ''shiro-roga'':Excruciating pain, severe head ache, and has pulsating throbbing sensation. |
− | In pitta-predominant head disease: burning sensation and discomfort. | + | |
− | In kapha-predominant head disease: | + | In ''pitta''-predominant ''shiro-roga'': burning sensation and discomfort. |
− | It is associated with heaviness in the head | + | |
− | Sannipatika/ head disease caused by three doṣha:
| + | In ''kapha''-predominant ''shiro-roga'': It is associated with heaviness in the head |
− | All the symptoms mentioned above are present. | + | |
− | Krimija shiro-roga/head disease due to parasitic infestation:
| + | In ''sannipatika''-predominant head disease caused by three ''dosha'': All the symptoms mentioned above are present. |
− | There is itching, foul smell, pricking pain and head ache. Thus ends the description of diagnosis of diseases of head (shiro-roga).[118] | + | |
| + | In ''krimija shiro-roga'' due to parasitic infestation: There is itching, foul smell, pricking pain and head ache. Thus ends the description of diagnosis of diseases of head (''shiro-roga'').[118] |
| + | |
| + | ===== Oral diseases ===== |
| | | |
− | Oral diseases:
| |
| मुखामयेमारुतजेतुशोषकार्कश्यरौक्ष्याणिचलारुजश्च| | | मुखामयेमारुतजेतुशोषकार्कश्यरौक्ष्याणिचलारुजश्च| |
| कृष्णारुणंनिष्पतनंसशीतंप्रस्रंसनस्पन्दनतोदभेदाः||११९|| | | कृष्णारुणंनिष्पतनंसशीतंप्रस्रंसनस्पन्दनतोदभेदाः||११९|| |
| + | |
| तृष्णाज्वरस्फोटकतालुदाहाधूमायनंचाप्यवदीर्णताच| | | तृष्णाज्वरस्फोटकतालुदाहाधूमायनंचाप्यवदीर्णताच| |
| पित्तात्समूर्च्छाविविधारुजश्चवर्णाश्चशुक्लारुणवर्णवर्ज्याः||१२०|| | | पित्तात्समूर्च्छाविविधारुजश्चवर्णाश्चशुक्लारुणवर्णवर्ज्याः||१२०|| |
| + | |
| कण्डूर्गुरुत्वंसितविज्जलत्वंस्नेहोऽरुचिर्जाड्यकफप्रसेकौ| | | कण्डूर्गुरुत्वंसितविज्जलत्वंस्नेहोऽरुचिर्जाड्यकफप्रसेकौ| |
| उत्क्लेशमन्दानलताचतन्द्रारुजश्चमन्दाःकफवक्ररोगे||१२१|| | | उत्क्लेशमन्दानलताचतन्द्रारुजश्चमन्दाःकफवक्ररोगे||१२१|| |
| + | |
| सर्वाणिरूपाणितुवक्ररोगेभवन्तियस्मिन्सतुसर्वजःस्यात्| | | सर्वाणिरूपाणितुवक्ररोगेभवन्तियस्मिन्सतुसर्वजःस्यात्| |
| संस्थानदूष्याकृतिनामभेदाच्चैतेचतुःषष्टिविधाभवन्ति||१२२|| | | संस्थानदूष्याकृतिनामभेदाच्चैतेचतुःषष्टिविधाभवन्ति||१२२|| |
| + | |
| शालाक्यतन्त्रेऽभिहितानितेषांनिमित्तरूपाकृतिभेषजानि| | | शालाक्यतन्त्रेऽभिहितानितेषांनिमित्तरूपाकृतिभेषजानि| |
| यथाप्रदेशंतुचतुर्विधस्यक्रियांप्रवक्ष्यामिमुखामयस्य||१२३|| | | यथाप्रदेशंतुचतुर्विधस्यक्रियांप्रवक्ष्यामिमुखामयस्य||१२३|| |
| + | |
| इतिमुखरोगनिदानम्| | | इतिमुखरोगनिदानम्| |
| + | |
| mukhāmayē mārutajē tu śōṣakārkaśyaraukṣyāṇi calā rujaśca| | | mukhāmayē mārutajē tu śōṣakārkaśyaraukṣyāṇi calā rujaśca| |
| kr̥ṣṇāruṇaṁ niṣpatanaṁ saśītaṁ prasraṁsanaspandanatōdabhēdāḥ||119|| | | kr̥ṣṇāruṇaṁ niṣpatanaṁ saśītaṁ prasraṁsanaspandanatōdabhēdāḥ||119|| |
| + | |
| tr̥ṣṇājwarasphōṭakatāludāhā dhūmāyanaṁ cāpyavadīrṇatā ca| | | tr̥ṣṇājwarasphōṭakatāludāhā dhūmāyanaṁ cāpyavadīrṇatā ca| |
| pittāt samūrcchā vividhā rujaśca varṇāśca śuklāruṇavarṇavarjyāḥ||120|| | | pittāt samūrcchā vividhā rujaśca varṇāśca śuklāruṇavarṇavarjyāḥ||120|| |
| + | |
| kaṇḍūrgurutvaṁ sitavijjalatvaṁ snēhō'rucirjāḍyakaphaprasēkau| | | kaṇḍūrgurutvaṁ sitavijjalatvaṁ snēhō'rucirjāḍyakaphaprasēkau| |
| utklēśamandānalatā ca tandrā rujaśca mandāḥ kaphavakrarōgē||121|| | | utklēśamandānalatā ca tandrā rujaśca mandāḥ kaphavakrarōgē||121|| |
| + | |
| sarvāṇi rūpāṇi tu vakrarōgē bhavanti yasmin sa tu sarvajaḥ syāt| | | sarvāṇi rūpāṇi tu vakrarōgē bhavanti yasmin sa tu sarvajaḥ syāt| |
| saṁsthānadūṣyākr̥tināmabhēdāccaitē catuḥṣaṣṭividhā bhavanti||122|| | | saṁsthānadūṣyākr̥tināmabhēdāccaitē catuḥṣaṣṭividhā bhavanti||122|| |
| + | |
| śālākyatantrē'bhihitāni tēṣāṁ nimittarūpākr̥tibhēṣajāni| | | śālākyatantrē'bhihitāni tēṣāṁ nimittarūpākr̥tibhēṣajāni| |
| yathāpradēśaṁ tu caturvidhasya kriyāṁ pravakṣyāmi mukhāmayasya||123|| | | yathāpradēśaṁ tu caturvidhasya kriyāṁ pravakṣyāmi mukhāmayasya||123|| |
| + | |
| iti mukharōganidānam| | | iti mukharōganidānam| |
| | | |
| mukhAmaye mArutaje tu shoShakArkashyaraukShyANi calA rujashca | | | mukhAmaye mArutaje tu shoShakArkashyaraukShyANi calA rujashca | |
| kRuShNAruNaM niShpatanaM sashItaM prasraMsanaspandanatodabhedAH ||119|| | | kRuShNAruNaM niShpatanaM sashItaM prasraMsanaspandanatodabhedAH ||119|| |
| + | |
| tRuShNAjwarasphoTakatAludAhA dhUmAyanaM cApyavadIrNatA ca | | | tRuShNAjwarasphoTakatAludAhA dhUmAyanaM cApyavadIrNatA ca | |
| pittAt samUrcchA vividhA rujashca varNAshca shuklAruNavarNavarjyAH ||120|| | | pittAt samUrcchA vividhA rujashca varNAshca shuklAruNavarNavarjyAH ||120|| |
| + | |
| kaNDUrgurutvaM sitavijjalatvaM sneho~arucirjADyakaphaprasekau | | | kaNDUrgurutvaM sitavijjalatvaM sneho~arucirjADyakaphaprasekau | |
| utkleshamandAnalatA ca tandrA rujashca mandAH kaphavakraroge ||121|| | | utkleshamandAnalatA ca tandrA rujashca mandAH kaphavakraroge ||121|| |
| + | |
| sarvANi rUpANi tu vakraroge bhavanti yasmin sa tu sarvajaH syAt | | | sarvANi rUpANi tu vakraroge bhavanti yasmin sa tu sarvajaH syAt | |
| saMsthAnadUShyAkRutinAmabhedAccaite catuHShaShTividhA bhavanti ||122|| | | saMsthAnadUShyAkRutinAmabhedAccaite catuHShaShTividhA bhavanti ||122|| |
| + | |
| shAlAkyatantre~abhihitAni teShAM nimittarUpAkRutibheShajAni | | | shAlAkyatantre~abhihitAni teShAM nimittarUpAkRutibheShajAni | |
− | yathApradeshaM tu caturvidhasya kriyAM pravakShyAmi mukhAmayasya ||123|| | + | yathApradeshaM tu caturvidhasya kriyAM pravakShyAmi mukhAmayasya ||123|| |
| + | |
| iti mukharoganidAnam | | | iti mukharoganidAnam | |
| | | |