Changes

athainaM samyagviriktaM vij~jAyAparAhNe shaikharikakaShAyeNa sukhoShNena pariShecayet | tenaiva ca kaShAyeNa bAhyAbhyantarAn sarvodakArthAn kArayecchashvat; tadabhAve kaTutiktakaShAyANAmauShadhAnAM kvAthairmUtrakShArairvA pariShecayet | pariShiktaM cainaM nivAtamAgAramanupraveshya pippalIpippalImUlacavyacitrakashRu~ggaverasiddhena yavAgvAdinA krameNopAcaret, vilepIkramAgataM cainamanuvAsayedviDa~ggatailenaikAntaraM dvistrirvA ||19||

athainaM samyagviriktaM vij~jAyAparAhNe shaikharikakaShAyeNa sukhoShNena pariShecayet | tenaiva ca kaShAyeNa bAhyAbhyantarAn sarvodakArthAn kArayecchashvat; tadabhAve kaTutiktakaShAyANAmauShadhAnAM kvAthairmUtrakShArairvA pariShecayet | pariShiktaM cainaM nivAtamAgAramanupraveshya pippalIpippalImUlacavyacitrakashRu~ggaverasiddhena yavAgvAdinA krameNopAcaret, vilepIkramAgataM cainamanuvAsayedviDa~ggatailenaikAntaraM dvistrirvA ||19||

When the patient is  purged  well,  he should be bathed  with  the  warm  decoction of vidanga  in afternoon and he  should  use  this decoction for all purposes  of external  as well   as internal use in place of water  regularly; if it is not available, decoction of other  pungent, bitter and astringent drugs  or urine  or  alkalis  may  be  used  for  bath. After bath  patient should be taken into a room  which is   devoid of wind and should  be  managed  with  dietetic regimen starting with yavagu (liquid gruel) cooked with  the drugs like pippali, pippalimula, chavya, chitraka and shunthi. In this way  when  he  reaches  the stage of vilepi (paste gruel) unctuous enema should be administered to him with vidanga taila twice or thrice on alternate days.[19]

When the patient is  purged  well,  he should be bathed  with  the  warm  decoction of ''vidanga'' in afternoon and he  should  use  this decoction for all purposes  of external  as well as internal use in place of water  regularly; if it is not available, decoction of other  pungent, bitter and astringent drugs  or urine  or  alkalis  may  be  used  for  bath. After bath  patient should be taken into a room  which is devoid of wind and should  be  managed  with  dietetic regimen starting with ''yavagu'' (liquid gruel) cooked with  the drugs like ''pippali, pippalimula, chavya, chitraka'' and ''shunthi''. In this way  when  he  reaches  the stage of ''vilepi'' (paste gruel) unctuous enema should be administered to him with ''vidanga taila'' twice or thrice on alternate days.[19]

यदिपुनरस्यातिप्रवृद्धाञ्छीर्षादान्क्रिमीन्मन्येत शिरस्यैवाभिसर्पतः कदाचित्, ततः स्नेहस्वेदाभ्यामस्य शिर उपपाद्य विरेचयेदपामार्गतण्डुलादिना शिरोविरेचनेन ||२०||

यदिपुनरस्यातिप्रवृद्धाञ्छीर्षादान्क्रिमीन्मन्येत शिरस्यैवाभिसर्पतः कदाचित्, ततः स्नेहस्वेदाभ्यामस्य शिर उपपाद्य विरेचयेदपामार्गतण्डुलादिना शिरोविरेचनेन ||२०||

yadi punarasyAtipravRuddhA~jchIrShAdAn krimIn manyeta shirasyaivAbhisarpataH kadAcit, tataH snehasvedAbhyAmasya shira upapAdya virecayedapAmArgataNDulAdinA shirovirecanena ||20||

yadi punarasyAtipravRuddhA~jchIrShAdAn krimIn manyeta shirasyaivAbhisarpataH kadAcit, tataH snehasvedAbhyAmasya shira upapAdya virecayedapAmArgataNDulAdinA shirovirecanena ||20||

If the parasites affecting the head are too many and  sometimes seen creeping on the head, then after applying  oil  and fomentation    on the head the patient he should be administered with nasal evacuation therapy with the seeds of apamarga etc. [20]

If the parasites affecting the head are too many and  sometimes seen creeping on the head, then after applying  oil  and fomentation    on the head the patient he should be administered with nasal evacuation therapy with the seeds of apamarga etc. [20]

यस्त्वभ्यवहार्यविधिः प्रकृतिविघातायोक्तः क्रिमीणामथ तमनुव्याख्यास्यामः- मूलकपर्णीं [१] समूलाग्रप्रतानामाहृत्य खण्डशश्छेदयित्वोलू(दू)खले क्षोदयित्वा पाणिभ्यां पीडयित्वा रसंगृह्णीयात्, तेन रसेन लोहितशालितण्डुलपिष्टं समालोड्य पूपलिकां कृत्वा विधूमेष्वङ्गारेषूपकुड्य [२] विडङ्गतैललवणोपहितां क्रिमिकोष्ठाय भक्षयितुं प्रयच्छेत्, अनन्तरं चाम्लकाञ्जिकमुदश्विद्वा पिप्पल्यादिपञ्चवर्ग संसृष्टं सलवणमनुपाययेत् | अनेन कल्पेन मार्कवार्कसहचरनीपनिर्गुण्डीसुमुखसुरसकुठेरकगण्डीरकालमालकपर्णासक्षवकफणिज्झक- बकुलकुटजसुवर्णक्षीरीस्वरसानामन्यतमस्मिन्कारयेत्पूपलिकाः; तथा किणिहीकिराततिक्तकसुवहामलकहरीतकीबिभीतकस्वरसेषुकारयेत्पूपलिकाः; स्वरसांश्चैतेषामेकैकशो द्वन्द्वशः सर्वशो वा मधुविलुलितान्प्रातरनन्नाय पातुं प्रयच्छेत् ||२१||

यस्त्वभ्यवहार्यविधिः प्रकृतिविघातायोक्तः क्रिमीणामथ तमनुव्याख्यास्यामः- मूलकपर्णीं [१] समूलाग्रप्रतानामाहृत्य खण्डशश्छेदयित्वोलू(दू)खले क्षोदयित्वा पाणिभ्यां पीडयित्वा रसंगृह्णीयात्, तेन रसेन लोहितशालितण्डुलपिष्टं समालोड्य पूपलिकां कृत्वा विधूमेष्वङ्गारेषूपकुड्य [२] विडङ्गतैललवणोपहितां क्रिमिकोष्ठाय भक्षयितुं प्रयच्छेत्, अनन्तरं चाम्लकाञ्जिकमुदश्विद्वा पिप्पल्यादिपञ्चवर्ग संसृष्टं सलवणमनुपाययेत् | अनेन कल्पेन मार्कवार्कसहचरनीपनिर्गुण्डीसुमुखसुरसकुठेरकगण्डीरकालमालकपर्णासक्षवकफणिज्झक- बकुलकुटजसुवर्णक्षीरीस्वरसानामन्यतमस्मिन्कारयेत्पूपलिकाः; तथा किणिहीकिराततिक्तकसुवहामलकहरीतकीबिभीतकस्वरसेषुकारयेत्पूपलिकाः; स्वरसांश्चैतेषामेकैकशो द्वन्द्वशः सर्वशो वा मधुविलुलितान्प्रातरनन्नाय पातुं प्रयच्छेत् ||२१||